کاشت دندان یا ایمپلنت دندان یکی از روشهایی است که امروزه به کمک بسیاری از افرادی که برهردلیلی مانند تصادف، خرابی دندان، ضربه شدید، کهولت سن یا بیماریهای لثه، یک یا چند دندان خود را از دست داده اند؛ شتافته است. با وجود پیشرفت در تکنولوژیهای دیگر از جمله بریج یا دندان مصنوعی، ابداع روش کاشت دندان یا ایمپلنت به روش امروزی و با بهره گیری از تکنولوژی و دانش روز دنیا توانسته نقش عظیمی در جایگزینی دندانهای ازدست رفته و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کند.
اگر از آن دسته افرادی هستید که به منظور انجام ایمپلنت به دندانپزشک مراجعه کردید اما با شنیدن اصطلاحات ناآشنا و نامفهومی که تابحال به گوشتان نخورده از این کار پشیمان شدید یا اگر از افرادی هستید که به علت عدم آگاهی کافی در مورد کاشت دنداناز خیر آن گذشته اید؛ پیشنهاد می کنیم که این مطلب را تا انتها دنبال کنید تا پس از آشنا شدن با اصطلاحات تخصصی کاشت دندان ؛ شانس یک انتخاب آگاهانه را که روی تمام جنبه های زندگی از لذت بردن از جویدن غذاهای دلخواهتان گرفته تا بالابردن اعتماد به نفستان تاثیر گذار است؛ به خود بدهید.
تعریف ایمپلنت یا کاشت دندان
ایمپلنتدندانیدر حقیقت یک ریشه مصنوعی از جنس تیتانیوم است که به جای ریشه طبیعی دندانشما در استخوان فک کاشته می شود. همانطور که دندان طبیعی روی ریشه سوار شده است، یک یا چند دندان پروتزی یا تاج دندانی که در آزمایشگاه ساخته شده اند نیز روی ایمپلنتهایی که نقش پایه را برای آنها دارد؛ سوار می شوند. ایمپلنت معمولا 8 هفته پس از کشیدن دندان یا خارج کردن ریشه دندان از طریق جراحی، با سوراخ کردن استخوان فک در محل مورد نظر کاشته می شود. چون ایمپلنتاین خصوصیت را دارد که می تواند به طور کامل با استخوان فک جوش بخورد؛ به خوبی قادر است به عنوان یک ریشه دائمی برای تاج دندان به کار رود. اصطلاح اسئواینتگریشن (Osseointegration) یا یکپارچه شدن استخوان به معنای جوش خوردن سطح ایمپلنت با استخوان اطراف آن است.
ایمپلنتبهترین جایگزین دندان طبیعی
برای اطمینان از اینکه ایمپلنت می تواند بهترین جایگزین برای دندان طبیعی که از دست دادید باشد؛ توجه به این نکته خالی از لطف نیست که دندان طبیعی درواقع از دو قسمت اصلی شامل تاج دندانو ریشه ساخته شده است. زمانی که دندان خود را می کشید یا به هر علتی آن را از دست می دهید؛ هر دو قسمت دندان را از دست می دهید. روشهای جایگزینی دندان غیر از ایمپلنت مانند بریج یا دندان مصنوعی، تنها قسمت تاج دندان شما را پر می کنند؛ در صورتیکه با کاشت دندانبه روش ایمپلنت هردو قسمت ریشه و تاج دندان جایگزین می شود.
همانطور که اشاره شد؛ جوش خوردن ایمپلنت با استخوان فک موجب می شود پایه کاشته شده در استخوان فک دقیقا مثل ریشه دندان طبیعی شما امکان تکان خوردن یا جابجا شدن را نداشته باشد. پس دندانی که روی آن کار گذاشته می شود نیز در هر شرایطی چه هنگام صحبت کردن و چه هنگام جویدن غذاهای مختلف ثابت و قابل اطمینان است. بنابراین حسی که پس از کاشت دندانبه روش ایمپلنت خواهید داشت به حسی که پیش از این هنگام استفاده از دندان طبیعیتان داشتید بسیار نزدیک است و مطمئنا این تجربه با هیچکدام از روشهای دیگر مانند بریج یا دندان مصنوعی قابل مقایسه نیست.
شکل ظاهری ایمپلنت
ایمپلنت را می توانید به شکل یک پیچ کوچک تیتانیومی با قطر 3.7 تا 4.7 میلی متر و ارتفاع 8 تا 16 میلی متر تصور کنید. اصطلاح فیکسچر (fixture) به همین پایه تیتانیومی که جایگزین ریشه دندان شما می شود؛ اشاره دارد. اگر هنوز کنجکاویتان کامل برطرف نشده و می خواهید اطلاعات تخصصی تری در مورد شکل ظاهری ایمپلنتداشته باشید؛ در ادامه توضیحات بیشتری در این خصوص خواهیم داد.
اجزاء ایمپلنتو کاربرد آنها
1- فیکسچر
اولین قطعه ای که در مرحله اول عمل می بینید؛ فیکسچر یا همان پایه ایمپلنتاست. که از سه جزء تشکیل می شود که هرکدام وظیفه خاصی دارند:
- بدنه:بدنه فیکسچر همان قسمتی است که مستقیما در استخوان فک کاشته می شود و وظیفه آن نگهداشتن اجزاء دیگری است که روی آن سوار می شوند. این قطعه کاملا زیر لثه قرار میگیرد و دیده نمی شود.
- کرست مدول (Crest module): این قطعه برای اتصال اباتمنت به ایمپلنتطراحی شده و وظیفه آن اطمینان از ایجاد یک اتصال دقیق و محکم با اباتمنت است.
- ایمپلنتکلار(Implant Collar): یک حلقه فلزی بالای پایه است که از قرارگیری اباتمنت یا هیلینگ کپ پشتیبانی میکند.
2- هیلینگ کپ (Healing Cap)
دومین قطعه ای که در جلسه دوم احتمالا پس از حدود 5 ماه با آن مواجه می شوید. هیلینگ کپ است. چون در مرحله دوم، لثه از روی پایه کاشته شده کنار زده می شود، این قطعه روی سر ایمپلنتقرار داده می شود تا با ایجاد فاصله بین ایمپلنت و لثه به ترتیم بافت های لثه به شکل مناسب کمک کند. برای این قطعه، با نام هیلینگ اسکرو(Healing screw) نیز نامیده می شود.
3- اباتمنت (Abutment)
قطعه بعدی که حدود دو هفته بعد به جای هیلینگ کپ روی ایمپلنتسوار می شود؛ اباتمنت است. این قطعه وظیفه اتصال ایمپلنت به پروتز دندانی و نگهداری آن در محل مناسب را برعهده دارد. اباتمنت ها با توجه به کاربردشان برای اتصال به پروتزهای دندانی ثابت یا پروتزهای دندانی متحرک در انواع مختلفی ساخته می شوند. اباتمنت های ثابت از نوع پیچ شونده یا سیمان شونده و اباتمنت های متحرک از نوع اتصالات اوردنچری هستند.
4- تاج دندان(Crown) یا پروتز دندانی
در آخرین مرحله کاشت دندان، تاج دندان یا پروتز دندانی روی اباتمنت سوار می شود.
- اصطلاح تاج مصنوعی یا سینگل کرون معمولا زمانی به کار می رود که قصد دارید فقط جای خالی یک دندان را با ایمپلنتپر کنید. در این حالت پروتز دندانی با توجه به اندازه، شکل و رنگ سایر دندانهای شما قالب گیری شده و در آزمایشگاه ساخته می شود و سپس در آخرین مرحله روی اباتمنت ایمپلنت سوار می شود.
- اما درصورتیکه کاشت دندانبرای کل فک انجام گرفته باشد؛ اصطلاح پروتز دندان یا دندان مصنوعی به کار برده می شود. همانطور که اشاره شد این پروتز می تواند ثابت باشد که در اینصورت پروتزهای دندانی از طریق اباتمنت کاملا روی پایه فیکس شده و شخص نمی تواند پروتز را از دهانش خارج کند که اصطلاحا هیبرید دنچر (Hybrid denture) نامیده می شود و یا ممکن است متحرک باشد که در طراحی آن اجزائی برای جابجایی دندان و امکان برداشتن دندانها از روی اباتمنت در نظر گرفته می شود. اصطلاح اوردنچر (overdenture) نیز برای پروتزهای دندانی متحرک در ایمپلنت به کار می رود.
مواد سازنده ایمپلنت
- تیتانیوم: اکثر ایمپلنتهای دندانی مدرن از تیتانیوم ساخته شده اند. این فلز مزایای بسیار زیادی دارد. افراد بسیار کمی به تیتانیوم حسایت نشان می دهند پس بسیار به ندرت اتفاق می افتد که بیماری به این ماده واکنش نشان دهد. چون در عین سبکی بسیار مستحکم است پس با کاشت آن در دهانتان، احساس بار اضافه ای نمی کنید. به خوبی با اکسیژن پیوند برقرار می کند بنابراین وقتی در استخوان کاشته می شود یک لایه اکسید نازک تشکیل می دهد و از طرف دیگر می تواند به خوبی با استخوان جوش بخورد و چندین سال محکم و قوی در دهان شما پابرجا بماند.
- سرامیک یا زیرکونیا: سرامیک یکی از مواد مورد استفاده در ساخت ایمپلنتهای دندانی است. این ماده از خاک رس تهیه شده و با حرارت دادن پیش از قرار گرفتن در دهان شما، سخت می شود. برخی افراد استفاده از سرامیک را به تیتانیوم ترجیح می دهند چون به نظر طبیعی تر می رسد. در برخی از ایمپلنت های سرامیکی، شیارهای مخروطی شکلی در پایه تعبیه شده که اتصال آنها را به استخوان فک شما راحت تر می کند. اگر به فلز حساسیت داشته باشید نیز این ایمپلنت های سرامیکی گزینه بسیار مناسبی برای شما خواهند بود. درصد بسیار کمی از بیماران به تیتانیوم حساسیت نشان می دهند، به همین علت زیرکونیا به عنوان انتخاب مناسبی برای این افراد درنظر گرفته شد. کاشت ایمپلنت های زیرکونیا هیچگونه پیوند مصنوعی تشکیل نمی دهد بنابراین ریسک رشد باکتری را به حداقل می رساند. بیماران احتمالا بهبود لثه بهتری پس از کاشت این نوع ایمپلنت خواهند داشت و چون رنگ آن نیز سفید است به دندان طبیعی شباهت بیشتری دارد.
انواع ایمپلنتدندانی
1- از لحاظ محل قرارگیری
- اندواستیل (درون استخوانی): این نوع ایمپلنت بیشترین کاربرد را در کاشت دنداندارد که به اشکال مختلفی مانند پیچی، استوانه ای یا پره ای طراحی شده و از طریق عمل جراحی مستقیما داخل استخوان فک کاشته می شود. هر ایمپلنت می تواند یک یا چند پروتز دندانی را روی خود نگه دارد. این نوع ایمپلنت معمولا جایگزین بریج یا دندان مصنوعی می شود.
- اپواستیل(روی استخوانی): در این روش یک لایه غشا به نام پریوستئوم (periosteum) روی سطح استخوان قرار گرفته و سپس کاشت دندانروی آن انجام می گیرد. این روش چندان متداول نیست و تقریبا از رده خارج شده است.
- ساب پریوستال(Subpriosteal): این روش از یک قاب فلزی تشکیل شده که زیر لثه و روی استخوان فک کار گذاشته می شود تا پس از ترمیم لثه در جای خود ثابت شده و بتواند از طریق پست (post) هایی که روی آنها تعبیه شده، پروتزهای دندانی را نگه دارد. این نوع ایمپلنتبرای بیمارانی مورد استفاده قرار می گرفت که نمی توانستند ایمپلنت معمولی انجام دهند یا ارتفاع استخوان آنها بسیار کوتاه است (این روش هم در حال حاضر منسوخ شده است).
2- از لحاظ مراحل کاشت دندان
- دو مرحله ای: ایمپلنت دو مرحله ای همان فرایند کاشت دندانمتداول است که در مرحله اول کاشت پایه یا فیکسچر داخل استخوان انجام می گیرد و پس از حدود سه تا شش ماه که ایمپلنت به استخوان فک جوش خورد و لثه بهبود یافت؛ مرحله دوم با یک عمل جراحی سطحی به منظور جاگذاری اباتمنت انجام گرفته و تاج یا پروتز دندانی روی آن سوار می شود.
- تک مرحله ای: در ایمپلنتتک مرحله ای درحقیقت مرحله دوم همزمان با مرحله اول طی یک عمل جراحی انجام میگرد چون خود ایمپلنت به شکلی طراحی شده که در پایان عمل، اباتمنت متصل به پایه از لثه بیرون می ماند و نیازی به عمل جراحی بعدی برای کارگذاری آن نیست.
3- از لحاظ تعداد دندانهای از دست رفته
- جایگزینی یک دندان: اگر فقط یکی از دندانهایتان را از دست دادید می توانید با کاشت یک ایمپلنتو قرار دادن تاج مصنوعی روی آن، از تمام مزایای آن بهره مند شوید.
- جایگزینی دو یا چند دندان: حتی اگر چند دندان کنار هم را از دست داده اید؛ بازهم جای نگرانی نیست چون با استفاده از بریج برپایه ایمپلنتبا هزینه بسیار مناسب شکل ظاهری و کارایی قبلی دندانهایتان را دوباره بدست خواهید آورد.
- جایگزینی تمام دندانها: اگر می خواهید کل دندانهایتان را با ایمپلنتجایگزین کنید؛ کل پروتز دندان مصنوعی روی 4 تا 8 پایه که در فک شما کاشته شده، سوار می شود.
جراحی های اصلاحی پیش از کاشت دندان
- پیوند استخوان یا اصلاح ریج(Ridge modification): در برخی بیماران وجود نقص در استخوان فک بالا یا پایین موجب می شود فضای کافی در استخوان برای کاشت ایمپلنت وجود نداشته باشد. به منظور اصلاح این نقص، لثه از روی ریج کنار زده می شود تا نقص در استخوان خود را نشان دهد. سپس این نقص توسط مواد پیوند استخوان پرشده تا پس از مدتی استخوان جدید، آن ناحیه را پر کند. اصلاح ریج می تواند تاثیر قابل توجهی روی بهبود عملکرد ایمپلنت داشته باشد و انجام عمل کاشت دندانرا موفقیت آمیزتر کند.
- لیفت سینوس (Sinus lift): اصلی ترین نکته برای موفقیت ایمپلنت یا کاشت دندان، کیفیت و کمیت استخوان فک در محلی است که ایمپلنت قرار است کاشته شود. استخوان انتهای فک بالا معمولا به علت کمیت و کیفیت ناکافی استخوان و نزدیک بودن به ناحیه سینوسی، یکی از مشکل ترین مناطق برای انجام ایمپلنت موفق است. به همین علت، عمل لیفت سینوس با بالازدن سطح سینوس و افزایش سطح و ارتفاع استخوان مورد نیاز برای ایمپلنت به برطرف کردن این مشکل کمک میکند.
منبع: کلینیک دندانپزشکی دکتر محمدی
مشاهده پست مشابه : همه چیز در رابطه با لمینت (لمینیت) دندان
درباره ایمپلنت دندان بیشتر بدانید
به وبلاگ خود خوش امدید